Przejdź do zawartości

Natalja Gorbaniewska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Natalja Gorbaniewska
Ilustracja
Gorbaniewska w Moskwie, 19 września 2005
Data i miejsce urodzenia

26 maja 1936
Moskwa

Data i miejsce śmierci

29 listopada 2013
Paryż

Zawód, zajęcie

poetka, dziennikarka, tłumaczka

Odznaczenia
Medal Za Zasługi I stopnia (Czechy) Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Natalja Gorbaniewska (ur. 26 maja 1936 w Moskwie, zm. 29 listopada 2013 w Paryżu) – rosyjska poetka, dysydentka, dziennikarka, tłumaczka literatury polskiej posiadająca obywatelstwo polskie (od 2005[1]).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studia filologiczne podjęła w 1953 na Uniwersytecie Moskiewskim, ukończyła je w 1963 na Uniwersytecie Leningradzkim. Już w czasie studiów związała się z ruchem demokratycznym, co spowodowało stopniowo nasilające się szykany. W latach 60. XX wieku współtworzyła “Kronikę bieżących wydarzeń[2][1][3]. 25 sierpnia 1968 jako współorganizatorka „demonstracji siedmiorga” w Moskwie przeciwko wejściu armii Układu Warszawskiego do Czechosłowacji[1] została na krótko aresztowana, w następnych miesiącach toczyło się śledztwo, zakończone w kwietniu 1970 represyjnym uznaniem za psychicznie chorą i uwięzieniem do 22 lutego 1972, najpierw w szpitalu psychiatrycznym w Kazaniu, a potem w więzieniu na Butyrkach w Moskwie[4]. W grudniu 1975 została zmuszona do opuszczenia kraju[1]. Osiedliła się w Paryżu, gdzie pracowała jako dziennikarka w kilku rosyjskich pismach emigracyjnych (współredagowała kwartalnik “Kontynent” i tygodnik “Russkaja Mysl”), a także dla Radia Swoboda[1]. Współpracowała z “Zapisem[1].

Joan Baez dedykowała jej w 1973 piosenkę Natalia do tekstu Shushy Guppy (album From Every Stage, 1976)[5].

Za przekłady literatury polskiej nagrodzona przez Polski PEN Club (1992)[1]. Laureatka Nagrody im. Jerzego Giedroycia przyznawanej przez dziennik „Rzeczpospolita” za działałalność na rzecz polskiej racji stanu (2005)[6]. Do 8. edycji (2013) była przewodniczącą jury Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus”. Od kwietnia 2005 obywatelka Polski.

W październiku 2008 Gorbaniewska otrzymała tytuł doktora honoris causa lubelskiego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej[1][7][8].

Natalia Gorbaniewska zmarła 29 listopada 2013 i została pochowana na paryskim cmentarzu Père Lachaise[1]. Za wybitne zasługi w działalności na rzecz przełamywania historycznych stereotypów między narodem polskim i rosyjskim, za osiągnięcia w popularyzowaniu polskiej kultury, za wspieranie przemian demokratycznych w Polsce została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[9]. W 2014 roku w związku z pierwszą rocznicą śmierci wybitnej rosyjskiej poetki odbyły się „Dni pamięci Natalii Gorbaniewskiej” przy wsparciu finansowym: Miasta Wrocław i Ministerstwa kultury i dziedzictwa narodowego RP, Instytutu Książki[1]. Od 2014 roku na gali Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus” wręczana jest Nagroda Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej[10].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Poetka jest autorką kilkunastu zbiorów poetyckich, m.in.:

  • Poems, Carcanet Press, 1972, ISBN 0-85635-002-8.
  • Прильпе земли душа моя. Сборник стихотворений 1956–2010 гг.,

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j Zdjęcia: Marek Pędziwol: Dni Pamięci Natalii Gorbaniewskiej – relacja. Fundacja „Za wolność waszą i naszą”, 2014. [dostęp 2021-06-05]. (pol.).
  2. Radziwon 2012 ↓, s. 124.
  3. Rosyjski dysydent nie żyje. [w:] Historia [on-line]. Polskie Radio, 2011-09-02. [dostęp 2021-06-09].
  4. Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl [dostęp 2024-03-15] (pol.).
  5. Tekst piosenki Natalia.
  6. Nagroda im. Giedroycia dla Natalii Gorbaniewskiej / Wydarzenia / Instytut Książki [online], www.instytutksiazki.pl, 10 listopada 2005 [dostęp 2016-03-06].
  7. AKoss-Dyb. Natalia Gorbaniewska uhonorowana przez UMCS. Radio Lublin, 2008-10-24.
  8. Lublin: Doktorat honoris causa UMCS dla Natalii Gorbaniewskiej. Dziennik, 2008-10-24. dziennikwschodni.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-30)].
  9. Prezydent odznaczył pośmiertnie Natalię Gorbaniewską. prezydent.pl, 2013-12-04. [dostęp 2013-12-05].
  10. Pavol Rankov laureatem Nagrody im. Natalii Gorbaniewskiej [online], Angelus [dostęp 2018-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-22] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]